Bijzondere artsen en tandartsen
door Aaltje van Zweden
Mensen met autisme zijn vaak over- en/of ondergevoelig voor prikkels. Zo is Benjamin overgevoelig in zijn mond en heeft daarom een broertje dood aan tandenpoetsen. Toen hij klein was verzette hij zich heftig. Ik probeerde van alles, tandpasta met en zonder fluoride, harde, zachte en elektrische borstels, afleiden, niets hielp. Uiteindelijk vond ik er wat op. Als ik hem op de grond legde en achter hem ging zitten met mijn benen over zijn armen en zachtjes op zijn kin drukte, opende hij zijn mond en kon ik hem poetsen. Toen Benjamin rond 18 jarige leeftijd epilepsie aanvallen kreeg, vond onze tandarts het niet meer verantwoord om hem te behandelen. Hij zou immers zomaar tijdens de behandeling een aanval kunnen krijgen. Wij werden doorverwezen naar Stichting Bijzondere Tandheelkunde (SBT). Een gespecialiseerde tandheelkundige kliniek verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam voor de behandeling van bijzondere patiëntengroepen.
Hadden wij maar eerder van het bestaan van SBT geweten. Dankzij de ontspannen, professionele aanpak van alle medewerkers ervaart Ben een consult als een uitje. Hij ligt relaxed in de stoel, maakt grapjes met de tandarts en zegt regelmatig: “Gezellig hè? Ik denk niet dat een tandarts in een reguliere praktijk dat vaak van patiënten zal horen.
Een nare bijkomstigheid bij de epilepsie is dat hij tijdens een aanval ’s nachts zijn tong stukbijt. Behalve dat het heel pijnlijk is wordt hij gedurende de dag steeds maar weer herinnerd aan de aanval. Die angst maakt hem gespannen en kan zo een volgende aanval uitlokken, een vicieuze cirkel. De bijzondere tandarts bedenkt een oplossing en maakt een bitje dat Ben iedere nacht indoet. Hij kan zijn tong niet meer stukbijten. Het geeft hem een rustig en beschermd gevoel. Na jaren van tobben ziet ons leven er een stukje ontspannener uit.
Een artikel met de kop ‘Wie zorgt er voor de gehandicapten?’ trekt mijn aandacht (Frederiek Weeda, NRC 3-10-2019). Duizenden gehandicapten hebben geen huisarts meer. Benjamin kwam altijd bij onze huisarts. Maar het bleek voor hem soms lastig de oorzaak van een probleem te vinden. Benjamin geeft nooit aan als hij pijn heeft of zich niet goed voelt. Op vragen geeft hij meestal een antwoord waarvan hij denkt dat het van hem wordt verwacht. De eerste keer dat wij een Arts Verstandelijk Gehandicapten bezochten was Benjamin al ver in de twintig. De arts nam uitgebreid de tijd, hij was merkbaar bedreven in het communiceren met mensen die anders reageren. Ons leven werd een stukje makkelijker. In het artikel komt een arts aan het woord: “Met een verstandelijk beperkte patiënt moet je altijd iets beter zoeken, iets langer doorvragen. Een patiënt had bijvoorbeeld pijn in zijn voet. Iedereen was bezorgd: wat loopt hij opeens raar! Er bleek al dagen een steentje in zijn schoen te zitten”.
Mensen met een handicap zijn bijzondere mensen. Zij hebben bijzondere aandacht van gespecialiseerde artsen en tandartsen nodig. Maar in Nederland zijn er daar niet genoeg van. Er dreigt dan ook een probleem in de algemene medische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Dat mag niet gebeuren, iedereen heeft immers recht op goede zorg.